Wat haatte ik de wereld. Alles zat tegen. School ging niet goed, mijn vriendinnen deden stom, mijn ouders maakten ruzie en als gevolg daarvan had ik ook nog eens een eetbui gehad. Ik voelde me rot door alle gebeurtenissen en baalde van alles en iedereen. Ook van mezelf. Ik zou hier nooit uitkomen als alles zo stom zou blijven. Ik voelde me een slachtoffer.
Ik weet bij voorbaat al dat er veel kritiek op deze blog gaat komen, omdat dit niet leuk is om te horen. Veel mensen zitten namelijk in de slachtofferrol. Niet alleen hier trouwens hoor, maar ook in het dagelijks leven. We hebben het gevoel dat het leven ons overkomt (dat is ook zo) en we voelen ons vaak het slachtoffer van gebeurtenissen, maar zijn we wel altijd een slachtoffer? Kunnen we er ook anders mee omgaan?
We schuiven heel makkelijk de schuld af op iemand anders. Dit doen we vaak niet bewust. Ik deed dat zelf ook. Het ging slecht met mij, omdat mijn ouders me niet begrepen en ruzie met mij maakten. Door mijn ouders had ik een eetbui. Zij gaven mij dat slechte gevoel waar ik niet mee om kon gaan. Ik zei het niet letterlijk, maar eigenlijk was het wel hun schuld dat ik me zo voelde.
Ik kon niet alleen thuis zijn, want dan zou ik een eetbui krijgen. Mijn ouders moesten op mij letten. Als zij dat niet deden en het ging mis, was het hun schuld, want zij zouden op mij moeten letten. Ik was tenslotte ziek en kon het niet zelf. Door de slechte therapie ging het ook zo slecht met mij. Ze begrepen mij daar niet. Niemand begreep me. Niemand kon me helpen.
‘Mijn vriend eet vanavond niet thuis dus ik moet alleen eten, maar ik vind dat moeilijk. Het eten is ook niet gelukt.’
‘Ik probeerde mijn vriendinnen te bellen om te voorkomen dat ik zou kotsen, maar ze namen allemaal niet op dus het is me niet gelukt.’
‘Ik ben een sukkel want ik kan niet eens drie boterhammen eten als lunch.’
‘Mijn hulpverlener zei dit en dit tegen mij. Dat laat wel zien hoe onbelangrijk ik ben.’
‘Ik kan me echt niet aan de eetlijst houden.’
‘Ik ben te complex. Mensen kunnen mij niet helpen.’
‘Ik kan dit niet. Het is te zwaar.’
‘Ik doe zo mijn best maar niemand lijkt het te zien.’
Herkenbaar? Of misschien varianten hierop? Voor mij is dit allemaal super herkenbaar. Ik gaf alles en iedereen de schuld. Dat zei ik niet altijd zo letterlijk, maar had ik er een mooie verpakking voor. ‘Ik doe zo mijn best, maar niemand lijkt dat te zien. Ik ben echt heel hard aan het vechten’ was een veelgebruikte zin van mij.
Wat er gebeurt als jij in de slachtofferrol zit, is dat mensen jou gaan redden. En dat is eigenlijk ook wat je – onbewust – wilt? Als mensen voor jou zorgen, hoef je tenminste niet voor jezelf te zorgen. Je draagt dan geen verantwoordelijkheid. Mensen zullen er alles aan doen om jou te helpen. Bij eetstoornispatiënten gaat dit al helemaal ver, heel ver. Ouders hebben geen eigen leven meer, omdat ze voor hun kind moeten zorgen, omdat ze anders niet eet. Vriendinnen hebben alleen maar troostende woorden als jij jezelf weer eens volledig afkraakt in hun bijzijn. Mensen die niks meer tegen jou durven te zeggen, omdat ze het toch nooit goed kunnen doen. Als ze A zeggen, hadden ze volgens jou B moeten zeggen en zeggen ze B, hadden ze weer A moeten zeggen.
Misschien dat je denkt dat je niet in de slachtofferrol zit. Misschien zit je dat ook echt niet en draag je de volle verantwoordelijkheid over jouw leven. Dat kan zeker, supergoed. Het kan ook zijn dat je eigenlijk wel in de slachtofferrol zit, maar dat je het moeilijk vindt om dit toe te geven, omdat het misschien wat negatief klinkt. Toch is het belangrijk om echt eerlijk te zijn naar jezelf. Draag jij altijd de verantwoordelijkheid of schuif je die soms, weliswaar onbewust, ook nog af op anderen? Voel jij je soms hulpeloos? Heb je het gevoel dat je alles fout doet en dat niks jou lukt?
Het gevolg van in de slachtofferrol blijven zitten, is dat je onnodig lang ziek blijft. Je leert niet voor jezelf te denken en te zorgen, omdat je anderen dat voor jou laat doen. Je stelt je afhankelijk op. Je hebt andere mensen nodig om je sterker te voelen. Andere mensen moeten jou redden. Zelf kan je het toch niet?
Andere mensen kunnen jou niet redden. Je moet jezelf redden, vandaag, elke dag, altijd. Alleen jij kan jouw problemen oplossen, niet de ander. Het is zo belangrijk dat je gaat geloven in je eigen kracht en dat je zelf oplossingen kan gaan bedenken. Je hoeft het niet alleen te doen, maar je moet het wel zelf doen. Je niet afhankelijk van de ander, maar je bent verantwoordelijk voor je eigen leven. Je mag je echt wel kwetsbaar opstellen, maar schuif de problemen die jij hebt niet af op anderen. Je zal niet gered worden. Roep niet meer dat je het niet kan en dat je het niet weet, want dat helpt je gewoon niet.
Ik weet dat het moeilijk is om je niet het slachtoffer te voelen, maar het is wel mogelijk om uit die positie te stappen. Ik mocht me niet meer gedragen als een slachtoffer toen ik in therapie zat. Ik werd daar ook echt uitgetrokken. Mijn ouders mochten mij niet meer redden. Ze moesten mij maar alleen thuis laten en hoefden mij niet meer te controleren. Ik moest gaan leren om voor mezelf te denken. Als ik het moeilijk had, moest ik zelf om hulp vragen. Dat was moeiliijk, maar niet onmogelijk en jij kan dat ook. Dit is uiteraard hoe ík erover denk. Ik ben daarom heel benieuwd naar jouw gevoel en mening hierover…
Fotografie: Lydia Brooks
Geef een reactie