Doelen opstellen, iedereen doet het. Vooral met oud en nieuw worden goede voornemens gemaakt, doelen die je wilt bereiken dat jaar. Ook in therapieën wordt veel gebruik gemaakt van het opstellen van doelen. Lange termijn doelen, doelen die ver weg en soms niet haalbaar lijken en korte termijn doelen, doelen voor een dag, een week of een maand. Iedereen stelt doelen voor zichzelf. De een stelt het doel om zijn huiswerk af te hebben die dag, de ander om alle maaltijden en tussendoortjes volwaardig te eten. Zo heeft iedereen zijn eigen doelen.
Bij het herstel van een eetstoornis worden ook vaak veel doelen opgesteld en gemaakt. In het begin van de behandeling stel je lange termijn doelen op en per week stel je korte weekdoelen op die je dan aan het einde van de week of aan het einde van de maand weer gaat evalueren. Dit hoeft echter niet alleen zo te zijn in een behandeling, ook wanneer je zelf bezig bent met stappen te maken, kun je doelen voor jezelf opstellen.
Doelen zijn ontzettend goed om te maken maar nog niet zo eenvoudig om zo op te stellen dat het doel ook daadwerkelijk goed is. Met goed wordt niet bedoeld of het goed is dat je dat doel hebt opgesteld maar meer dat het doel precies en meetbaar is. Dat je ook echt het doel kunt bereiken. Een voorbeeld van een heel globaal, onmeetbaar en aspecifiek doel is: ‘ik ga goed eten’. Dat is op zichzelf een mooi doel, maar eigenlijk heel onduidelijk. Wat is goed eten? Wanneer doe je dit? Wanneer heb je dit doel bereikt?
Om doelen te maken die dit soort vragen kunnen beantwoorden kun je gebruik maken van een stappenplan. Dit kan volgens verschillende modellen. Eén van deze modellen is het SMART-model. SMART staat voor:
♥ Specifiek
♥ Meetbaar
♥ Acceptabel
♥ Realistisch
♥ Tijdgebonden
Hieronder zal ik het denkbeeldige doel ‘ik ga goed eten’ uitwerken op de SMART wijze om een voorbeeld te geven hoe je een vaag doel SMART maakt.
Specifiek
Een vaag doel roept veel vragen op. Door een doel specifieker te maken vang je al deze vragen op. Je zorgt als het ware dat het doel ‘potdicht’ zit.
Goed eten is heel vaag en niet specifiek. Het roept een heel aantal vragen op:
– Wat is goed eten?
– Wanneer heb ik goed gegeten?
– Waarom wil je goed eten? (dit hoeft niet per se in doel maar kan wel helpen om je eigen motivatie voor het doel goed op een rijtje te hebben.
Ik kan dit ‘goed eten’ specifieker maken door te zeggen: ‘goed eten is het eten wat een normaal mens nodig heeft op een dag.’
Om het nog specifieker te maken zou ik eraan toe kunnen voegen: ‘zonder te compenseren in de vorm van braken, laxeren of sporten. Wanneer het mij niet lukt om volwaardig te eten haal ik datgene wat ik gemist heb als avondtussendoortje in’.
Meetbaar
Met het meetbaar maken van het doel zorg je dat het duidelijk is wanneer je het doel wel of niet hebt gehaald en bedenk je wanneer je dit meet.
‘Wat een mens nodig heeft op een dag’ is nog niet meetbaar. Hoe weet ik nou aan het einde van de dag of ik genoeg heb gegeten of niet?
Om dit meetbaar te maken zou ik de zin kunnen vervangen door: ‘een volwaardige basislijst van de site Proud2Bme.nl.’ Ik kan dan iedere avond evalueren met de lijst ernaast of dit gelukt is. Dit kan ik alleen doen maar dit hoeft niet. In dit geval kies ik ervoor om het te evalueren met mijn moeder.
Acceptabel
Dit is een vraag die je aan jezelf moet stellen. Sta jij zelf achter dit doel, heb je voldoende motivatie om dit doel te bereiken? Soms lijken doelen te groot en zou je bijvoorbeeld de tijd van het doel kunnen veranderen om zo het doelen realistischer en meer acceptabel te maken.
Ik sta in dit geval achter mijn eigen doel. Ik heb voldoende motivatie om dit doel aan te gaan.
Realistisch
Is het een realistisch doel? Soms zijn doelen te groot, te ver weg en moet je ze naar beneden toe bijstellen om later dat grotere doel te kunnen bereiken.
Ik acht dit doel realistisch. Vorige week is het niet gelukt om mij aan de gehele basislijst te houden en heb ik af en toe een tussendoortje overgeslagen. Nu wil ik ervoor gaan om hem helemaal te nemen. Ik denk dat ik dit kan.
Wanneer het vorige week ook niet gelukt was om de hoofdmaaltijden volwaardig te eten dan zou het doel minder realistisch zijn en zou ik het kunnen vervangen door: ‘de hoofdmaaltijden van de basislijst van de site Proud2Bme.nl te eten.’
Tijdsgebonden
Binnen hoeveel tijd wil je het doel bereikt hebben?
In mijn geval is dit mijn weekdoel en wil ik dit volgende week evalueren. Ik wil het dus (minstens) zeven dagen lang volhouden. Wanneer ik echter het woordje minstens erbij zet, wordt het doel minder realistisch en acceptabel. Ik kan het woordje dus ook weglaten.
Het SMART doel dat ik uiteindelijk krijg is dan:
‘Ik ga zeven dagen lang iedere dag de volledige basislijst van Proud2Bme eten zonder te compenseren in de vorm van laxeren, braken of sporten. Ik evalueer iedere avond met mijn moeder of dit gelukt is en wanneer ik niet de volledige basislijst heb gegeten haal ik datgene wat ik gemist heb als avondtussendoortje in.’
Wat is jouw SMART doel voor deze week?
Geef een reactie