Tips voor creativiteit

Een van de beste boosts voor je zelfvertrouwen is het bedenken en uitvoeren van een creatief project. Je begint met een idee. Vervolgens bedenk je wat je nodig hebt om het uit te voeren. Dan ga je aan de slag. En tot slot heb je een mooi, grappig, handig, inspirerend of bijzonder eindproduct. Creatieve projecten kunnen je een super goed gevoel geven. Jij hebt iets gecreeërd, iets gemaakt, iets volbracht.

Of het nu gaat om een kunst, fotografie, muziek, schrijven, interieur, film, houtbewerking, mode, breien, knutselen, grafisch ontwerpen, koken, tuinieren, dansen of welke andere vorm van creativiteit dan ook: elk project heeft bepaalde overeenkomstige ingrediënten en kenmerken.

Je kunt onderscheid maken tussen verschillende fases bij een creatief project. In elke fase kun je obstakels tegenkomen. Maar deze zijn te overwinnen, waardoor je kunt blijven genieten van creativiteit.

Inspiratie
Het begint met de wil om te beginnen aan iets. Die wil kan van buitenaf worden aangedragen, omdat je een opdracht vanuit school of werk hebt. Maar ook van binnenuit komen, omdat je een eigen project wilt starten. Er inspiratie nodig: een idee, een droom, een visioen, een voor– beeld. Je weet nog niet precies hoe het gaat worden, maar hebt wel een globaal idee van wat je wilt. Je wilt bijvoorbeeld een schilderij maken voor de woonkamer, een jurkje voor je nichtje of je levensverhaal uit gaan schrijven.

Obstakels:

• Je hebt geen inspiratie. Inspiratie is soms lastig op te roepen. Er zijn verschillende dingen die inspiratie tegenwerken. Faalangst, onzekerheid, perfectionisme, te hoge eisen, tijdsdruk, vermoeidheid, een weinig inspirerende omgeving, bazige, veeleisende of onaarde mensen en druk of drang om een succesvol eindproduct te maken.
• Je denkt dat je het niet kan. Faalangst is een groot obstakel. Je hebt al helemaal bedacht dat je het niet kunt, dat je gaat falen, dat je een sukkel bent die niet creatief is. Deze onzekerheid is zo verlammend, dat het niet eens in je opkomt dat je een project zou kunnen starten, uitvoeren en afronden.

Tips:

• Iedereen is een kunstenaar. Elk mens is van nature creatief. Voor kinderen is dat vanzelfsprekend. Maar als je ouder wordt, is het gemakkelijk dat contact met je creativiteit kwijt te raken door alle serieuze dingen in het leven. Kom weer in contact met die jonge, speelse, creatieve kant van jezelf.
• Zoek inspiratie in de natuur. Uit onderzoek blijkt dat de natuur een belangrijke stimulator van creativiteit is. Even weg uit het geeikte, het drukke, het stressvolle. Laat je inspireren door de rust, ruimte, kleuren, geuren, vormen en stilte van de natuur. Maak een boswandeling, ga fietsen in de polder of uitwaaien aan zee. Is natuur niet jouw ding? Onderzoek dan welke plekken, dingen of mensen je wel inspireren.
• Zorg dat je altijd pen en papier bij de hand hebt. Op elk moment van de dag kan inspiratie naar boven komen. Tijdens het tandenpoetsen, in de ochtendspits in de trein, in de supermarkt, terwijl je zit te dagdromen in een saaie les, tijdens het koken of je wordt er ‘s nachts mee wakker. Laat deze onbewuste inspiratie-impulsen niet voorbij schieten: neem altijd een notebook en een pen mee, zodat je de ingevingen op kunt schrijven.

• Laat je door anderen inspireren. Ga bijvoorbeeld naar een museum, tentoonstelling, concert of voorstelling. Zoek voorbeelden op internet, kijk in tijdschriften, luister naar muziek en lees boeken. Je hoeft je huis niet precies zo in te richten als in het woonmagazine staat afgebeeld, maar wellicht raak je inspireerd door de kleuren, vormen en sfeer. Ook kan het je helpen om te zien hoe jij het niet wilt.
• Stel het eindproduct niet centraal. Als je een té vaststaand beeld hebt van ‘hoe het eruit moet komen te zien’, verlam je je creativiteit. Kunst ontstaat in het proces. Keuzes, fouten, afwegingen, veranderingen, omwegen en twijfels zijn onderdeel van dat proces. Pin jezelf niet vast op een statisch resultaat: laat je creativiteit stromen, door het eindresultaat bewegelijk te houden.

Voorwaarden
Wat heb je nodig om aan de slag te gaan? De voorwaarden sluiten aan bij wat je wilt en wat er mogelijk is. De materialen, kleuren en grote van het schilderij hangen enerzijds af van wat jij mooi of prettig vindt, maar passen ook bij de ruimte waar het komt te hangen. Als je een jurk gaat maken, kies je een patroon dat jij kunt volgen, maar de stof stem je af op de smaak van je nichtje. Je bekijkt hoeveel rust, ruimte, steun en tijd je nodig hebt om je memoirs te schrijven. Je haalt de spullen die je nodig hebt in huis: nu kun je aan de slag met de uitvoering.

Obstakels:

• Wat je wilt, sluit niet aan bij wat kan. Je wilt bijvoorbeeld een boek schrijven, maar hebt eigenlijk maar tijd voor een kort verhaal. Of je wilt een muziekstuk schrijven, maar hebt pas twee gitaarlessen gehad. Of misschien wil je spectaculaire foto’s van insecten maken, maar je hebt niet de juiste camera. Je dromen staan dan te ver af van de werkelijkheid; van wat mogelijk is.
• Je voelt je onzeker. Ook in deze fase kan angst om te falen de kop opsteken. Je wilt iets, maar bent bang dat het te hoog gegrepen is. Misschien zijn je verwachtingen te hoog of je eisen te streng, maar het kan ook zijn dat je gewoon nog niet voldoende vertrouwen hebt in je vermogens.
  

Tips:

• Maak het realistisch. Wil je een fotografieproject over dieren doen, maar heb je niet de juiste camera of lens voor close-ups, kies dan een geen insecten als onderwerp, maar honden. Wil je iets breien, maar ken je maar één steek, maak dan een sjaal in plaats van een trui.
• Blijf dromen. Je hoeft je dromen niet aan aan de kant te zetten, omdat ze niet praktisch zijn. Als jij een droom hebt om een boek te schrijven, maar het is er de tijd nog niet voor, onderzoek dan wanneer je wél de tijd zult hebben. Onderzoek welke voorwaarden je nog moet creeën om je droom te laten uitkomen.

• Vraag advies. Als je twijfelt over je project of over de uitvoering ervan, vraag dan aan andere mensen wat ze ervan vinden en hoe ze het zouden aanpakken. Soms zit je zo vast in een bepaald idee, dat je maar één mogelijkheid of uitvoering voor je ziet. Een buitenstaander kan je helpen om out of the box te denken.
• Vraag hulp. Als je zelf een kast in elkaar wilt timmeren, maar je hebt in je leven nog geen plankje opgehangen, vraag dan hulp aan iemand die goed kan klussen. Als je graag salsa wilt leren dansen, maar de drempel te hoog vindt om alleen op les te gaan, vraag dan een vriend, vriendin, broer of zus mee naar les.
• Maak een mindmap. Schrijf een woord of teken een symbool in het midden van een groot papier en schrijf hierom heen allemaal woorden, ideeën, kleuren en materialen. Zo creeër je overzicht in je plannen. Een mindmap kan je helpen om buiten de kaders te denken en fantaseren. Je kunt het ook in beeld weergeven, door inspirerende afbeeldingen op te plakken. Dan wordt het meer een mood-board.
  

Uitvoering
Dit is de doe-fase. Je gaat aan de slag. Je steekt de handen uit en werkt je idee uit. Je staat voor je schildersezel. Je zit achter de naaimachine. Je typt je verhaal uit. Je zit met je handen in de aarde. Je staat op de dansvloer. Je tokkelt op je gitaar. Je plakt, knipt, scheurt, timmert, haakt, zingt of kookt.

Obstakels:

• Het lukt niet (meteen). Je loopt vast, want er gaat iets mis of iets loopt anders dan gepland. Het blijkt moeilijker dan je dacht, je maakt een foutje, er gaat iets stuk of je materialen zijn op. De neiging om de handdoek in de ring te gooien bij een dergelijke tegenslag is erg groot. ‘Zie je wel, het lukt me toch niet’.
• Je hebt geen zin meer. Een project beginnen, lukt nog wel. Maar een project afmaken, tot een einde brengen, is een stuk lastiger. Het wordt saai, het wordt moeilijker om tijd te vinden, je kunt geen motivatie of energie opbrengen of je hebt een hard hoofd in het slagen van het project.

Tips:

• Durf fouten te maken. Fouten maken is onderdeel van het leven. Van fouten leer je. Een project kan er alleen maar beter van worden, als je iets doet, het mislukt en je doet het vervolgens anders. Durf te experimenteren, onderzoeken, te vallen en op te staan. 
• Stel het proces boven het eindproduct. Tijdens de uitvoering kun je je creativiteit verlammen door teveel bezig te zijn met het eindproduct. Als je voortdurend nadenkt over hoe het ‘moet worden’, is er geen ruimte voor creativiteit. Het proces is net zo belangrijk of zelfs belangrijker dan het eindresultaat.
• Ga terug naar je inspiratie. Als je motivatie, energie en zin verliest tijdens de uitvoering, ga dan terug naar de vorige fases. Zoek opnieuw inspiratie in fase 1 en heroverweeg de voorwaarden van fase 2.
• Schakel hulp in. Vraag een ander je te helpen bij het voortzetten van je project. Als je bent begonnen met het schilderen van de muren, maar halverwege ben je het zat, nodig dan vriendinnen uit en maak er een gezellig schilderfeest van.  
• Verander van koers. Soms is het nodig om op tijdens het proces een andere richting op te gaan, om de verbinding met je creativiteit terug te vinden. Misschien begon je met het idee  een lief jurkje te maken, maar kom je er achter dat je het hartstikke saai vindt om een patroon te volgen. Kieper dan het patroon in de prullenbak en transformeer de jurk in een eigenzinnig broekpak.
  

Afronding & eindproduct
In deze laatste fase rond je het project af. Je legt er de laatste hand aan en bekijkt het eindresultaat. Het schilderij hang je aan de muur, je geeft het jurkje aan je nichtje, je laat je verhaal lezen aan iemand anders. Je deelt het product van je creativiteit met de buitenwereld. Dat kan kleinschalig: alleen je beste vriendin ziet het eindresultaat. Of je pakt het grootser aan: je zet het lied dat je hebt ingezongen op YouTube.

Obstakels:

• Je vindt het niet goed genoeg. Je bent niet tevreden met het eindresultaat. Je vindt het niet mooi. Je bent bang dat anderen het zullen afkeuren. Je vindt het mislukt, lelijk, stom, amateuristisch, een grote misser. Je wordt bevestigd in alle ideeën die je van te voren al had: ‘zie je wel, ik kan het ook echt niet.’ Je durft het dus ook echt niet te delen met de buitenwereld.
• Het is niet geworden zoals je in gedachten had. Je had een bepaald voor-beeld in gedachten. Een idee van hoe het moest worden. Maar het heeft heel anders uitgepakt. De kleur die je op de muren hebt gesmeerd, is anders dan de verpakking je wijs maakte in de winkel. Het schilderij voor de woonkamer past bij nader inzien niet in het interieur.

Tips:

• Haal de les uit het proces. Als je absoluut niet tevreden bent met het eindresultaat en ook geen mogelijkheid ziet om ervan te gaan houden met tijd, troost jezelf dan met het proces. Kijk wat je hebt geleerd van het creatieve proces: hoe was het om te doen, wat kwam je tegen, hoe ben je daarmee omgegaan, wat heeft het je opgeleverd, hoe pak ik het de volgende keer anders aan?
• Wees zacht voor jezelf. Soms lukken dingen niet in één keer. En ook niet in twee, drie of vier keer. Oefening baart kunst. Je hebt je best gedaan. Je hebt gegeven wat je kon. Ook als de maaltijd is ‘mislukt’, kan de avond heel gezellig zijn. Het is geen ramp: volgende keer beter.
• Accepteer het resultaat. Misschien is het niet helemaal geworden zoals je wilde of zoals je het van te voren had bedacht, maar dat betekent niet dat het verkeerd is. Geef jezelf de tijd om even te wennen aan het resultaat. Neem er een paar dagen afstand van en bekijk het vervolgens opnieuw: wat voor kwaliteiten zie je in je eindproduct?
• Deel het toch. Als je ergens ontevreden of onzeker over bent, sta je niet te springen om het te delen met de buitenwereld. Want wat nu als een ander het ook stom, lelijk of mislukt vindt? Dat maakt je kwetsbaar. Kies de mensen er een beetje op uit, maar deel het toch. Het kan zijn dat jij er zo ‘in’ zat, dat je helemaal niet meer kan zien hoe bijzonder of waardevol het is wat je hebt gemaakt. Een buitenstaander ziet dat vaak wel.
• Zoek een nieuwe bestemming. Het schilderij past misschien niet in de woonkamer, maar wel in de slaapkamer. Of in de woonkamer van een goede vriendin. De muur heeft misschien een andere kleur blauw dan je had ingebeeld, maar misschien kun je ook van deze kleur gaan houden. De jurk is misschien te klein uitgevallen voor je nichtje, maar wellicht past je buurmeisje er wel in. Pas de bestemming aan op het eindresultaat. Kunst laat zich niet aan banden leggen door de buitenwereld. De buitenwereld verandert door kunst.

Creatieve webshop tips:

• Artasja
• Band en Lint
• Atelier Annelies
• Kralen
• De Scrapheap
• ‘t Trendje
• Creative Company