Het is een herfstachtige dag, maar buiten is het nog nét lekker genoeg voor een aantal jongeren om op het pleintje te hangen. Twee meiden staan wat afgezonderd met hun oordopjes in en hun telefoon in de hand. In eerste instantie wil ik ze gehaast voorbijlopen, totdat ik hoor dat ze aan het zingen zijn. Ze zingen mee met een liedje, of ze nemen iets op, maar ze merken mij in ieder geval niet op. Met hun ogen dicht gaan ze op in de muziek. Ik heb plots geen haast meer, want het klinkt prachtig. Als ze mijn aanwezigheid voelen en mij verschrikt recht aankijken, zegt een van de twee meiden: “Nou, dat klonk voor geen meter.” Misschien vond ze het echt niet zo goed? Misschien weet ze dat ze beter kan? Het voelde in ieder geval als een verontschuldiging naar mij toe. Onterecht wat mij betreft en ik roep over mijn schouder dat ik het juist prachtig vond. Waarom halen we onszelf eigenlijk zo vaak – en zo onterecht – naar beneden?
Bij een compliment over mijn broek heb ik zelf ook wel eens geroepen dat ‘ie ‘helemaal niet duur was, hoor!’ Bij een compliment over mijn haar heb ik vaak ‘maar wat gedaan’. Dat is allemaal meestal niet gelogen, maar op de een of andere manier klinkt er in al die reacties – die vaker voor mezelf zijn, dan voor de ander – een soort diskwalificatie. Het is heus niet zo bijzonder. Het mag best wat minder aandacht krijgen. Maak maar wat minder groot, want het valt allemaal wel mee. Alsof ik bang ben om door de mand te vallen en anderen er vroeg of laat achter komen dat het inderdaad niet zo speciaal is. Maar waarom voelen we die behoefte eigenlijk zo? Ik vind dat op deze herfstige dag ineens ontzettend jammer, want we doen vaak veel leukere dingen, zijn vaak veel leuker, dan we zelf denken.
Bang voor wat de ander zou kunnen denken?
Onszelf naar beneden halen lijkt zo automatisch te gaan. Snel een compliment wegwuiven. Een spontane, ongecontroleerde actie een beetje belachelijk maken. Misschien omdat we onszelf op zo’n onbewaakt – maar vrolijk – moment belachelijk vinden? Niet de controle hebben? Of bang zijn dat de ander ons belachelijk vindt of maakt?
Het vervelende is; je kan eindeloos bezig blijven. We kunnen namelijk nooit weten wat de ander denkt en de mogelijkheden zijn oneindig. In je eigen hoofd ga je vaak ook nog eens vooral de mogelijkheden af die weinig positief of opbeurend zijn. Daarmee vergeet ik zelf ook nog vaak dat dat wat de ander denkt veel meer zegt over wat die persoon heeft meegemaakt dan over mij. Kortom, je bent met van alles rekening aan het houden en zo blijft er maar bar weinig ruimte over om echt jezelf te mogen zijn. Of om soms even uit de band te mogen springen.
Bovendien, als iemand heel erg veel zou kunnen denken van jou, zou er ook veel positiefs tussen kunnen zitten. Wat zou er eigenlijk veranderen aan ons gedrag als we onszelf voor zouden houden dat anderen enkel positieve dingen over ons zouden denken? Dat lijkt ineens wel heel eenzijdig (want wie is er nou altijd positief?!) maar omgekeerd doen we vaak precies hetzelfde. Dan kan het ineens wel en voelt het een stuk minder ongeloofwaardig. Dat zegt dan weer des te meer over onszelf, en over wat we hebben meegemaakt, denk ik zo.
Jezelf alvast naar beneden halen?
De pijn van een eventuele kwetsende opmerking. De pijn van een afkeurende blik of het gevoel uitgelachen te worden. Het is vast velen niet bespaard gebleven en het kan je bijblijven als de dag van gisteren. Die pijn en die onzekerheid is vaak veel ellendiger dan de pijn die je jezelf kan doen als je jezelf indekt. Jezelf alvast naar beneden halen, het liefst met een beetje zelfspot, is veel minder erg dan afgewezen te worden door een ander.
Want die afwijzing vertelt jou misschien dat je jezelf te hoog hebt ingeschat? Heb je je arrogant opgesteld? Ken je je plek niet? En zullen anderen dat nu van je denken en achter je rug om zeggen? Dan is een kleinerend grapje over jezelf echt zo gemaakt en brengt het – ogenschijnlijk – veel minder schade toe.
De angst om ruimte in te nemen?
Terwijl het vaak voor die ander, waar je zo rekening mee houdt, helemaal niet terecht is. Ik vond die meiden prachtig zingen, ze hadden nog wel even door mogen gaan. Ik vind die broek of dat kapsel van de ander oprecht mooi en leuk, hoe goedkoop of prijzig hij ook geweest is. Ik vind iemand oprecht zorgzaam en betrokken, zonder dat ik dat de ‘normaalste zaak van wereld’ vind. Ook al is iets voor een ander een kleine moeite, dat maakt mijn bewondering of dankbaarheid niet minder groot. Dat iets voor iemand klein of nietig voelt, betekent niet dat het dat voor een ander ook is. Of dat de ander alvast overtuigd moet worden van het feit dat het heus niet zo veel voorstelt allemaal. Waarom mag het niet veel voorstellen? Misschien doet het dat op dit moment wel?
Als mens heb je ruimte nodig om überhaupt iets te kunnen en mogen doen, toch? Je hebt bewegingsruimte nodig en zodra je die ruimte voor jezelf inperkt, of belachelijk maakt, moet je je steeds meer in bochten wringen om ergens te komen. Om op straat te kunnen zingen, zul je ruimte in moeten nemen. Je zult je jas aan moeten trekken, op het plein moeten gaan staan en je stem moeten verheffen. Daar waar we ruimte in moeten nemen, willen nemen, worden we ons misschien ook meteen zo overbewust van onszelf. In het licht, op het plein of midden op de dansvloer is alles meteen zo zichtbaar. Kwetsbaar. Elke fout en elke misstap kan door iedereen gezien en – erger nog – beoordeeld worden.
Waar kies je voor?
Het voelt een beetje alsof we hier best een keuze kunnen maken. Mogen maken. Enerzijds kunnen we het risico zo klein mogelijk houden dat iemand iets geks over ons zou kunnen denken? Dat niemand ons – als we het goed doen – gek of belachelijk zou kunnen vinden. Dat is veilig, maar daarmee accepteer je dan wel dat je vrij weinig ruimte overhoudt om iets te kunnen doen. Weinig ruimte om iets te kunnen proberen of te mogen ontdekken.
Of we kunnen ervoor kiezen dat we het het risico waard vinden dat een ander iets zou kunnen denken, maar onszelf daarmee wel veel meer toestaan. Onszelf meteen meer ruimte geven. Bewegingsruimte, ruimte om te dansen en te zingen op het pleintje. Ruimte om fouten te mogen maken, een gekke broek uit de kast te trekken of dat nieuwe kapsel te nemen. Ruimte om te leven. Met bovendien de kans op een lieve en leuke reactie, die je niet verwacht had?
Weet jij al wat je kiest?
Geef een reactie