Verzamelwoede: hoarder je gelukkig

Ik wilde echt wel spullen wegdoen, maar liever niet vandaag en ik wilde er al helemáál geen hulp bij. Sterker nog, ik vond het zelfs al moeilijk te verdragen als iemand iets kleins zou opruimen of verplaatsen. Blijf er maar vanaf, ik doe het liever zelf. Maar niet nu, later. Later kwam natuurlijk nooit. Hoe meer spullen erbij kwamen, hoe meer het project ‘opruimen’ mij boven de pet groeide. Het huis groeide dicht, het overzicht was zoek en ik zou er een week voor moeten uittrekken om er een beetje orde in terug te kunnen krijgen. Maar iets weggooien? Of gewoon eens beginnen? Dat kon blijkbaar niet. 

Het heet verzamelwoede, verzamelstoornis of ook wel ‘hoarder disorder’. Ongeveer 6 procent van de Nederlandse bevolking heeft er last van. Er zijn natuurlijk vele soorten, maten en gradaties, maar het kan in elke vorm een behoorlijke belemmering zijn. Het is een obsessieve compulsieve stoornis waarbij iemand dwangmatig spullen verzameld of bewaard. Eigenlijk is het een vorm van een dwangstoornis. Er is een vrijwel altijd een angst om spullen weg te gooien en/of en grote behoefte om alles te bewaren. 

Bron: andrew_haimerl

En die controle uit handen geven? Dat is meestal ontzettend moeilijk en alle hulp hierbij wordt doorgaans geweigerd. In één keer spullen wegdoen voelt vaak niet mogelijk, over elk dingetje moet worden nagedacht en dit maakt het opruimen natuurlijk een langdurig proces. Hierdoor loopt het sneller uit de hand en kan het iemands functioneren behoorlijk beperken. Het huis, de leefomgeving, slibt dicht en er komen langzaam minder mensen over de vloer. Dat kan resulteren in een geïsoleerd leven. Alleen, met spullen.

Gelukkig is het bij mij niet zo ver gekomen, maar ik herken in mij in beperkte mate heel goed in de gevoelens die bij het verzamelen en bewaren komt kijken. Hoe moeilijk het is om iets weg te gooien, hoe graag je alle helpende handen buiten de deur houdt en hoe erg je de behoefe voelt om over elk afzonderlijk prulletje uitvoerig na te denken. Het uitstellen – en uiteindelijk afstellen – van het opruimen, zorgt ervoor dat alles langzaam voller wordt. Je huis, je hoofd, je leven. 

Een gelukkig gevoel verzamelen

Wat geven die spullen je dan he? Gebruiken deed ik het nauwelijks, het lag vooral veel ruimte in te nemen. Hoe onrustiger en ongelukkiger ik me voelde, hoe gevoeliger ik werd voor het vasthouden aan spullen.  Alsof ik een ander – gelukkiger – gevoel wilde verzamelen. En het is misschien niet gek om je eigenwaarde en tevredenheid uit spullen om je heen te willen halen, als je het op dat moment niet uit jezelf kunt halen? Die zoektocht leidde alleen niet tot geluk, zekerheid of tevredenheid. Wel tot een overvol en stoffig huis. 

Vasthouden

Maar het was niet alleen zoeken, in de hoop iets te vinden. Het was ook vasthouden. Vasthouden aan iets wat misschien wel even geluk had gebracht. Vasthouden aan prulletjes die je ooit mooi vond of waar je je ooit mooi in gevoeld had. Vasthouden aan een gevoel dat ik niet kwijt wilde raken of waarvan ik hoopte het weer omhoog te kunnen halen.

Daarnaast kan veiligheid en een vertrouwd gevoel ook een grote rol spelen. Het gaat tenslotte om je eigen leefomgeving, over jouw thuis. Ook als het je niet gelukkig maakt en je het helemaal anders zou willen, is die omgeving wel degelijk vertrouwd geworden. Ook het te veel aan spullen went en voelt misschien zelfs veilig. Geborgen in een puinhoop. Ga daar maar eens verandering in aanbrengen. Dat is veel werk, nieuw én onwennig. Best een hoop om mee te dealen. 

Angst iets te missen

En dan is er ook nog de angst om iets te missen. De angst dat je iets weggooit wat je uiteindelijk had willen bewaren. De illusie hebben dat je iets na drie jaar verstoffen toch ineens nodig gaat hebben of wilt gebruiken. Iets weg gooien is behoorlijk definitief en onomkeerbaar. Als je moeilijk beslissingen kunt maken, weinig knopen doorhakt en je eigen gevoel al niet goed vertrouwd, kan het extra moeilijk zijn om over (inmiddels veel) spullen dat oordeel te vellen.

Bij elk item waar je over moet beslissen, is er de kans dat je een verkeerde beslissing maakt. En de angst om iets verkeerd te doen, de angst om spijt te krijgen, kan behoorlijk zwaar wegen. Dat zijn allemaal dingen die je onder ogen moet komen bij het aanpakken van je huis. 

Schaamte

Er kwamen gelukkig nog wel mensen bij mij thuis, maar ik voelde me altijd behoorlijk bezwaard. Ik zag – zeker op die momenten – ook echt wel dat het best vol stond. En als ik hulp kreeg bij het verhuizen, realiseerde ik me ook wel dat er heel wat handen nodig waren om het huishouden van één persoon te verplaatsen. Bovendien zag ik elke keer spullen die ik eigenlijk al jaren vergeten was, allemaal best confronterend en genant. Ik kan me goed voorstellen dat de schaamte bij iemand kan overheersen. Dat je je wilt terugtrekken, liever alleen thuis bent en niemand aan die spullen wilt laten zitten. Omdat ze eigenlijk met hun handen door je psychische worstelingen aan het gaan zijn, dat kan kwetsbaar en pijnlijk zijn. 

Hulp is nodig

Om hiermee om te leren gaan en je leven anders in te gaan richten, is goede hulp vaak noodzakelijk. Juist omdat het niet gaat over die spullen, maar over een psychische kwestbaarheid die eraan ten grondslag ligt. Gek genoeg zijn de spullen heel erg zichtbaar, maar er komen in zulke situaties maar weinig mensen achter de voordeur. Dus dat inkijkje in iemands hoofd krijgt bijna niemand en is vaak nodig om die cirkel te kunnen doorbreken. 

Cognitieve gedragstherapie is een behandelvorm van die meestal wordt ingezet bij mensen die last hebben van verzamelwoede of koopziekte. Het kan helpen om om te gaan met de dwangmatige gedachten en handelingen. Het kan uiteindelijk helpen om orde te scheppen in de chaos om de toekomst letterlijk en figuurlijk anders in te richten. Of eerder aan de bel te kunnen trekken en hulp te accepteren. Dus voor een ieder die dit herkent of dit denkt dit te zien gebeuren bij een ander: blijf er niet alleen mee rondlopen.

De schaamte is uiteindelijk klein als je het vergelijkt met het gevoel een leven lang in een overvol huis te moeten wonen. De schaamte is uiteindelijk onbelangrijk als je het afzet tegen de verandering die goede hulp te weg kan brengen. De schaamte is van een kortere duur, dan de spanning die het verzamelen met zich meebrengt. De schaamte is het waard om overheen te stappen, omdat niemand enkel en alleen met spullen en chaos hoeft te leven.

Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en dietisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar.