De neiging om rottige gevoelens weg te stoppen is niet raar. Het is een menselijke neiging om jezelf te beschermen. Toch is het belangrijk om ook juist gevoelens toe te laten, eruit te gooien en te uiten. Gevoelens zijn er om gevoeld te worden, hoe graag we sommige dingen ook liever niet zouden voelen. Vluchten voor die gevoelens doen we allemaal wel eens, zeker wanneer je een eetstoornis hebt. Je eet je gevoelens weg of stopt ze weg in je lege maag. Maar er is nog veel meer vluchtgedrag waar je je schuldig aan kunt maken; urenlang computeren, op je telefoon zitten, veel uitgaan, gamen, overmatig sporten, binge watching, drank en drugs of obsessief ergens mee bezig zijn. Vluchten voor wat je liever niet wilt voelen.
Zelf kan ik er ook wel wat van; rotgevoelens uitstellen. Lang niet meer zo extreem als tijdens mijn eetstoornis, maar vluchten doe ik soms nog wel eens. Niet meer op een destructieve manier, ik heb mezelf hierin goed leren kennen tijdens en na therapie en weet wanneer ik echt even moet stilstaan en gevoelens moet toelaten. Toch stel ik soms gevoelens uit. Ik weet dan dat ik me rot voel, maar weet niet goed waarover of voel me rot over een heleboel dingen. Ik voel me lamlendig, kan me nergens toe zetten en zit uren te loeren op Facebook, Instagram of andere dingen in mijn telefoon. Ik kijk youtubefilmpjes en lees blogs. Niet een uurtje voor mijn plezier, maar uren lang. Zonde van mijn tijd.
Meestal weet ik dan eigenlijk al snel dat er iets aan de hand is. Ik ben aan het uitstellen, afleiding aan het zoeken. Tegenwoordig komt het er dan meestal in de avond wel uit. Als ik bel met een vriendin, mijn vriend zie of mijn moeder spreek. Of als ik in mijn dagboek ga schrijven, omdat ik weet dat het er gewoon even uit moet. Toch voelt het wel fout, dat vluchtgedrag en probeer ik het ook zoveel mogelijk te beperken. Vluchten is enkel uitstellen en zorgt er vaak voor dat ik mij onnodig en langer rot voel dan nodig.
Tijdens mijn eetstoornis was dit vluchtgedrag ongezond en veel extremer. Ik deed van alles om maar niet echt dicht bij mezelf te komen. Ik stelde gevoelens niet alleen uit, ik stopte ze weg om ze nooit meer tegen te komen. Daarvoor had ik wel wat dingen nodig. Ik moest vluchten in dingen die mij afleidde van mijn gevoelens. Ik moest weglopen en iets hebben om me op te storten. Iets dat veel aandacht en energie vereiste, anders kwam mijn gevoel alsnog tevoorschijn en dat kon ik toen niet aan.
Obsessief lijnen, overmatig sporten, bizar veel piekeren over eten, dieetplannen maken of wedstrijdjes verzinnen om veel af te vallen, dat soort dingen trokken mijn aandacht. Ik moest me ergens heel erg druk mee bezig houden, anders popte de gevoelens toch weer op. Zo bewust al ik het hier beschrijf, ging dat trouwens niet hoor. Ik ontwikkelde heel geleidelijk eetstoornis NAO en later Anorexia. Ergens voelde dat ook goed, ik voelde me veilig en vertrouwd in het patroon van bezig zijn met alles, behalve wat ik eigenlijk zou moeten doen.
Vluchtgedrag is niet gezond, maar zoals ik al zei doen we het allemaal wel eens een beetje. Toch is het goed om dat vluchten te beperken en ‘’gezond” te houden. Als je er namelijk eindeloos mee doorgaat, wat misschien verleidelijk lijkt, stapel je alles op en kom je uiteindelijk steeds moeilijker bij je gevoel of komt alles in een keer los. Gevoelens toelaten, praten, huilen, schrijven en stilstaan is enorm belangrijk. Je ontlucht als het ware je koppie even en dat zorgt ervoor dat je je goed kunt blijven voelen en er ruimte blijft voor positieve gedachtes en fijne ervaringen.
Vluchten is niet gek, het is een logische reactie als je bang of gekwetst bent. Maar dat kun je helaas niet voorkomen. Je kunt niet altijd sterk en stoer zijn. Je kunt niet altijd alles onder controle hebben. Hoe fijn dat soms ook lijkt, toch hoort controleverlies en hier en daar een dieptepuntje bij het leven. Het is niet gek om een keer een rotdag te hebben. Het is wel vervelend als je dat constant hebt. En dat kan juist als oorzaak hebben dat je te weinig gevoelens toelaat en teveel vlucht. Door niet stil te staan, krop je gevoelens op en dek je problemen toe. Daar los je op lange termijn niets mee op.
Vluchten doet iedereen op zijn eigen manier en het maakt ook niet echt uit hoe jij dat doet. Wel is het belangrijk dat jij je bewust bent van jouw persoonlijke vluchtroutes. Waar vlucht jij in? Voor wat voor dingen vlucht jij? Wat zijn signalen dat je aan het vluchten bent in plaats van ‘’gewoon druk bezig bent” of ‘’gewoon ontspanning zoekt op internet”? Het is goed om dat te onderzoeken bij jezelf. Sta daar eens bij stil en stel jezelf deze vragen. Je leert jezelf zo een stukje beter kennen en kunt dan in moeilijke, stressvolle, sombere of drukke tijden op tijd even ‘’ontluchten” of jezelf helpen om te stoppen met vluchten.
Je kunt stoppen met vluchten door juist te onderzoeken waar je voor vlucht. Ik weet dat inmiddels vaak wel, maar soms kom ik er niet meteen bij. Als ik schrijf of een open gesprek voer over mijn gevoelens komt het er vaak al snel uit. Als ik merk dat ik emotioneel word bij bepaalde zinnen die ik schrijf of uitspreek of als iemand doorvraagt op een bepaald onderwerp en dat mij raakt, dan weet ik dat daar het addertje onder mijn grasveld zich bevindt. Dan weet ik dat dat is wat mij dwarszit en waar ik voor weg wil rennen.
Soms een herinnering, soms een bepaalde uitspraak van iemand, een gevoel, angst of gewoon verdriet om iets dat ik niet wil accepteren. Het kan over van alles gaan. Vaak kan ik weer wat helderder denken als ik erachter ben gekomen waarom ik zo ”loop te bankhangen”. Het lucht op en ik zie door de bomen en de beren op mijn weg, het bos weer. Ik verzand minder snel in vluchtgedrag en voel me gelukkiger dan daarvoor. Uitspreken, stilstaan en accepteren is enorm belangrijk om je goed te blijven voelen.
Soms is het met een goed gesprek of twee niet opgelost. Dat heb je met sommige dingen die in het leven gebeuren. Het is dan belangrijk voor mij om gewoon maar even te accepteren dat ik een moeilijke week of maand heb. Dat hebben mensen nu eenmaal soms, ook al denk je aan je Facebookvrienden te zien van niet. Het is zo en het is helemaal niet erg. Rotgevoelens gaan weer over. Accepteren scheelt een hele berg!
Nu vraag je je ondertussen misschien ook af wanneer vluchtgedrag iets anders is dan afleiding zoeken. Want soms is een uurtje even lekker doelloos computeren, hangen op de bank of het druk hebben ook weer heel fijn, toch? Dan helpt het je om niet eindeloos over je problemen na te denken en je even niet slecht te voelen? En daar heb je dan ook een heel goed punt. Want soms is even weg gaan van je rotgevoel wel fijn, het helpt je om alles een beetje vol te houden. Het ontlucht op een andere manier. Dus wat is het verschil dan precies?
Ik denk dat dit soms inderdaad lastig te onderscheiden is, maar dat het wel belangrijk is om hier kritisch naar te kijken. Vaak weet je eigenlijk wel of je aan het vluchten bent of afleiding zoekt. Je kunt hier alert op blijven door te zorgen dat je op beide manieren ‘ontlucht’ als je twijfelt. Dus door je kop juist even in het zand te steken en een film te kijken en door over je gevoelens te schrijven en te praten. Verder kun je ontdekken waar je mee bezig bent omdat afleiding zoeken vaak constructief is en vluchtgedrag kun je eerder scharen onder het kopje ‘destructief’.
Heb jij wel eens last van vluchtgedrag en op welke manier?
Geef een reactie