Vrij vragen voor je mentale gezondheid

Een eetstoornis is een psychische ziekte. Net als bij veel andere psychische ziektes gaan we daar soms heel anders mee om dan met fysieke ziektes. “Je markeert toch niks aan je handen? Je kan toch gewoon je werk gaan doen? Even je schouders eronder.” Dat ons lichaam het misschien wel doet, wil niet zeggen dat je hoofd geen rust nodig heeft. Het betekent niet dat je niet je eigen grenzen over kan gaat. Vrij vragen vanwege je mentale gezondheid mag. Alleen hoe doe je dat? Want het is soms lastig om aan te tonen en misschien ook wel lastig om over te praten.

Niet iedereen krijg evenveel te maken met problemen omtrent hun mentale gezondheid. Sommige mensen zullen precies begrijpen wat je bedoelt als je het hebt over een eetstoornis, depressie of iets anders, maar veel mensen zullen er misschien ook geen verstand van hebben. Gewoon leuke dingen doen, een boterham eten en je schouders eronder. Ik heb zelf ook wel ervaren dat het echt kan helpen als je even doorzet. Als je iets tóch doet, zodat je je er daarna goed over kan voelen. Dat je toch even de deur uit gaat en onder de mensen bent geweest. Maar ja, het is niet altijd zo simpel. Soms gaat het gewoon niet. Die kant van het verhaal ken ik ook.

Ik zal eerlijk toegeven, bij mijn bijbaantjes heb ik altijd een smoesje verzonnen of ben ik gewoon niet komen opdagen. Dit omdat ik het lastig vond om over mijn problemen te praten, maar ook omdat ik het zelf lastig vond om te erkennen dat ik ziek was. Daarover later meer. Voor m’n school en studie gold dat niet. Daar werd beter gecommuniceerd. In eerste instantie omdat ik leerplichtig was en daarnaast omdat mijn ouders op de middelbare school nog heel erg betrokken waren. Op het voortgezet onderwijs moest ik wél zelf vertellen waarom het niet zo goed ging en ik veel lessen miste. Ik moest zelf gaan vertellen dat ik intensievere therapie kreeg en dat ik daardoor niet naar school kon. Daardoor zou ik uiteindelijk zelfs een heel jaar aan school missen. 

Tot mij grote verbazing reageerden ze op school ontzettend positief. Ik mocht naar een soort schoolpsycholoog als ik dat wilde en kreeg de ruimte om te kunnen herstellen van mijn eetstoornis. Door een jaar te stoppen, maar ook door af en toe school te missen. Soms vroegen mijn leraren voorzichtig hoe het ging en daar gaf ik dan voorzichtig antwoord op. Al vond ik het heel moeilijk om open te zijn over hoe het voor mij voelde, het werkte wel. Uiteindelijk zijn we allemaal mensen en allemaal kwetsbaar. Als je veel met andere mensen te maken hebt – bijvoorbeeld omdat je een leraar bent of een werkgever – dan zal je merken dat ziekte (fysiek en mentaal) nu eenmaal voor kan komen. Er werd bij mij soms streng, maar altijd wel begripvol op gereageerd. 

Ga bij jezelf na hoe je je voelt

Zelf vond ik het soms lastig om te bepalen of het nu wel of niet helpend zou zijn om naar school of werk te gaan. In sommige gevallen kon het m’n dag toch ineens goed maken als ik gewoon deed wat ik moest doen. Dan merkte ik dat de structuur van mijn dag me goed deed en dat mijn taken als afleiding konden werken, waarna ik ook een voldaan gevoel had. Het kon juist goed zijn om uit m’n bed te komen en onder de mensen te zijn in plaats van thuis te blijven zitten, te piekeren over eten of een eetbui te hebben. Om me vervolgens alleen maar rotter en alleen te voelen.

Het is niet altijd makkelijk om dit goed aan te voelen. Ik moet zeggen dat het ook een kwestie van oefenen voor me is geweest. Misschien loop je er een paar keer tegenaan dat je achteraf toch een verkeerde keuze hebt gemaakt, maar dat hoort erbij en daar leer je van. Zo leer je steeds beter je grenzen kennen, die per dag misschien wel kunnen verschillen. Voor mij was het belangrijk om ook te bedenken wat me dan wél zou helpen vandaag. Niet naar school of werk gaan dus, maar wel een bepaalde structuur in m’n dag? Mijn huis opruimen? Van me af schrijven? Een wandeling buiten? Contact opnemen met iemand die me kan steunen? Voelen, denken, proberen, leren. Gun jezelf ook die ruimte.

Laat weten wat er niet lukt en waarom

Een ander kan niet in jouw hoofd kijken, maar jij kan wel vertellen wat er in jou omgaat. Jij kan vertellen waarom je dat dagje vrij of die vrije dagen nodig hebt. Iets in mij schreeuwde vaak: Ik hoef me niet te verantwoorden! Ik ben gewoon ziek! Laat me met rust! Jullie begrijpen het toch niet! Maar jezelf verantwoorden hoort af en toe ook gewoon bij het leven. En dat is helemaal niet erg. Dat is niet omdat je jezelf moet bewijzen, maar omdat een ander het ook wil of moet begrijpen. Je zal merken dat wanneer mensen het begrijpen, ze vaak ook heel begripvol reageren.

Laat weten waar je op werk tegenaan loopt en hoe een vrije dag of meerdere vrije dagen jou daarbij gaan helpen. Of wat je werkgever/leerkracht voor jou op werk/school zou kunnen betekenen. Daar mag je echt eerlijk over zijn. Tijd vrijmaken voor therapie of doktersafspraken is zeker terecht. Ziek of zwak zijn vanwege de gevolgen van je eetstoornis ook. Maar ook als je hoofd wat rust nodig heeft, is dat echt geen schande. Het lijkt soms misschien op niets doen, op luieren of ‘lol’ hebben. Maar als het voor jou belangrijk is om dat te doen voor je mentale gezondheid, dan is het zelfzorg. Nodig en nuttig.

Wees niet bang om vragen te stellen

Zelf heb ik nog nooit meegemaakt dat mijn verzoek om vrij te nemen werd afgekeurd. Ook hoor ik daar weinig van in mijn omgeving. Over het algemeen heeft jouw school of werkgever er natuurlijk ook niks aan als jij je grenzen voorbij gaat en begrijpen ze het wel na een goede uitleg. Maar stel dat dat niet zo is, wees dan niet bang om vragen te stellen. Hoe ziet die ander de situatie dan voor zich? Wat is volgens de ander dan wel een goede oplossing? Je hebt hoe dan ook een x aantal dagen dat je vrij mag nemen of je ziek kan melden. Maak daar gebruik van als dat nodig is, want je hebt er recht op!

Voor jezelf zorgen is niet zwak of egoïstisch

Ik schrijf er nu misschien heel makkelijk over, maar ik weet hoe lastig het kan zijn om voor jezelf op te komen en voor jezelf te zorgen. Hoewel een eetstoornis een psychische ziekte is, vond ik het altijd heel lastig om dat te erkennen. Ik voelde me niet ziek, ik voelde me gewoon een zwakkeling. Het is goed om te onthouden dat een eetstoornis niets met zwak of sterk zijn te maken heeft. Je bent ziek en je verdient goede zorg in een vorm die voor jou helpend is.

Zo had ik een vriendin met burn-out klachten. Ze moest op verzoek van de dokter meer rust nemen en dingen doen waar ze wél energie uit kon halen. Dit voelde heel verkeerd voor haar, want als ze dat deed voelde ze zich prima. Als je je zo prima voelt, waarom zou je dan niet gewoon kunnen werken? Maar zodra ze aan het werk ging was het teveel. Ontspannen, zonder plat op de bank te hoeven liggen, was haar medicijn.

Voor jezelf zorgen is niet zwak of egoïstisch. Het is een levensbehoefte. Je (mentale) gezondheid is belangrijk en staat op nummer één. Als je jezelf maar blijft pushen en niet goed voor jezelf zorgt, kom je straks nog op een punt dat je helemaal niet meer kan werken of naar school kan. Dan ben je nog veel verder van huis. Je moet je goed voelen om goed te kunnen functioneren. Gezond zijn en je goed voelen – fysiek én mentaal, – is geen overbodige luxe. Zorg goed voor jezelf.

Heb jij weleens vrij gevraagd in verband met je mentale gezondheid?