Waarom duurt het zo lang voor je een eetstoornis herkent?

Ik liep al een lange tijd rond met mijn eetproblemen – en uiteindelijk eetstoornis – voordat mijn ouders het doorkregen en aan de bel trokken. Als het aan mijzelf had gelegen, had het misschien nog wel veel langer geduurd. Het kan jaren duren voordat iemand herkent en erkent een eetstoornis te hebben en er hulp voor zoekt. Dat is best lang en ook best zorgelijk. Want hoe eerder je erbij bent en hoe eerder je hulp krijgt, hoe sneller je er ook weer vanaf kan komen. Hoe komt het toch dat het zo lang duurt voordat je een eetstoornis herkent en er hulp voor zoekt? 

Een eetstoornis kan in het begin goed voelen

De eetstoornis sloop mijn leven in. In het begin wist ik niet eens dat het een eetstoornis was. Later had ik wel het vermoeden dat ik anorexia had, maar daar was ik eerder trots op dan dat ik het als een probleem zag. Het afvallen en weinige eten liet me juist sterk voelen. Ik had voor mijn gevoel ergens controle over. In het begin kreeg ik ook veel complimenten over het afvallen. Wat was ik goed bezig! Tot ik plotseling een confronterend berichtje kreeg van een klasgenootje: “Je weet dat je een eetstoornis hebt, toch?” Mijn omgeving begon vraagtekens te stellen bij mijn dalende gewicht en maakte zich steeds meer zorgen. Terwijl ik gewoon met rust gelaten wilde worden. Ze mochten het niet van me afnemen, want dit voelde juist sterk. Ik wilde helemaal niet van mijn eetstoornis af.

In de ‘eetstoorniswereld‘ is anorexia de ‘betere’ en ‘sterkere’ eetstoornis. Geheel onterecht, want elke eetstoornis in slecht en er is echt niks sterks aan. Het is ziek en het maakt je leven kapot. Maar ook toen ik later boulimia kreeg, voelde dat niet meteen verkeerd. Ik had al een tijdje last van eetbuien en had eindelijk een effectieve manier gevonden om dat te compenseren. Nu kon ik eten wat ik wilde, zonder aan te komen. Wat een uitvinding! Misschien zou ik er zelfs wat mee af kunnen vallen, dacht ik nog. In het begin lukte dat, maar net als met de anorexia, was het allemaal niet houdbaar. Het was ontzettend schadelijk voor mijn lichaam, maar ook voor mijn mentale en sociale gezondheid. Een eetstoornis komt niet zonder gevolgen, maar die gevolgen merk je meestal later pas, als je er al een tijdje inzit. Pas toen herkende en erkende ik het probleem en zette ik voorzichtig een stapje richting hulp.

Een eetstoornis heeft een functie

Maar ook toen ik hulp had, vond ik het lastig om van mijn eetstoornis af te komen en het probleem echt onder ogen te komen. Een eetstoornis heeft namelijk een functie; je ontwikkelt hem niet voor niks. Het kan bijvoorbeeld een manier zijn om met gevoelens om te gaan, om controle te hebben, om jezelf te straffen of om een trauma te onderdrukken. Een eetstoornis kan een bepaalde veiligheid bieden. Maar dat lijkt slechts zo, als je niet denkt aan alle gevolgen die eraan kleven en het feit dat je niets oplost, maar enkel iets onderdrukt. Op de korte termijn wellicht effectief, maar op de langere termijn biedt het eigenlijk bar weinig comfort of veiligheid. Toch kan je hierdoor lang het gevoel hebben dat je geen hulp wilt zoeken voor je eetstoornis.

Veel eetstoornissen worden niet als eetstoornis herkend

Toen ik anorexia had en in een razend tempo afviel, kon mijn omgeving er op een gegeven moment niet meer omheen; het ging niet goed met mij. Mijn lage gewicht, de pro-ana sites die verschenen in de browsergeschiedenis en de pijnlijke woorden in mijn dagboek maakten een duidelijke optelsom: het gaat hier om een eetstoornis. Anorexia is de eetstoornis waar het meest over geschreven wordt in de media. De eetstoornis waar iedereen een heel duidelijk (stereotype) beeld bij heeft. Echter is een eetstoornis lang niet altijd zo zichtbaar. Mijn anorexia werd pas zichtbaar voor mijn omgeving toen mijn ondergewicht ook zichtbaar werd, en zeker bij eetstoornissen als Binge Eeating Disorder, boulimia of eetstoornis NAO (waar ondergewicht niet of niet vaak voorkomt) kan het lang verborgen blijven.

De mensen om je heen zien het misschien niet aan je, maar het kan ook zijn dat je het zelf niet doorhebt. Zeker bij eetstoornissen als Binge Eating Disorder, waarbij iemand last heeft van eetbuien, kan het voor jezelf voelen alsof je gewoon even je schouders eronder moet zetten en ‘gewoon niet zo veel moet eten’. Helaas zijn hier veel vooroordelen over en hebben veel minder mensen weet van deze vorm van een eetstoornis. Je denkt geen ruggengraat te hebben en zwak te zijn, terwijl je eigenlijk een eetstoornis hebt. Het kan soms jaren duren voordat iemand of iemands omgeving het als eetstoornis herkent. Terwijl Binge Eating Disorder bijvoorbeeld de meest voorkomende eetstoornis is die er is, en anorexia zelfs de minst voorkomende.

Diëten is normaal in onze cultuur

Ik noemde al dat ik in eerste instantie complimenten kreeg over het feit dat ik afviel. Ik heb al van veel mensen soortgelijke verhalen gehoord. We leven in een maatschappij waarin afvallen vaker als iets goeds, dan als iets zorgelijks wordt gezien. Iemand kan op een gezonde manier afvallen, wat een positief effect op iemands leven kan hebben, maar afvallen is lang niet altijd positief. Het kan ook komen door stress, verdriet, een fysieke ziekte of een mentale ziekte zoals een eetstoornis.

Veel eetstoornissen beginnen met ‘onschuldig wat afvallen’. We zijn niet zo snel bezorgd wanneer iemand aangeeft aan de lijn te zijn of liever een stukje taart overslaat. Het hoeft ook niet altijd te betekenen dat iemand een eetstoornis heeft. En je kan best eens taart overslaan. Maar doordat het zo normaal wordt gevonden, gaan er ook minder snel alarmbellen rinkelen. Terwijl het misschien ook veel zegt over hoe iemand in het leven staat en over zichzelf denkt. Wie gevoelig is voor eetproblematiek, kan dat op die manier echt aanwakkeren. Ook zelf kan je nog best een tijd het gevoel hebben dat je goed bezig bent, terwijl het van kwaad tot erger gaat.

Omdat afvallen/diëten normaal en zelfs goed gevonden wordt, kan aankomen of wat meer wegen of aangekomen als iets slechts worden ervaren. Je hebt het gevoel dat je niet goed genoeg bent als je meer weegt dan je denkt dat moet. Of als je last hebt van eetbuien. Je volgt verwoede lijnpogingen en dit kan op zijn beurt weer eetbuien triggeren, of schaamte, zelfhaat en isolatie. Een eetstoornis zelfs. Maar dat is normaal, toch?

Je denkt dat je niet zo aan moet stellen.

“Een ander heeft het vast erger.” Misschien heb je wel het vermoeden dat je een eetstoornis hebt, maar het zal toch niet echt? Je hebt wel eens verhalen gelezen van mensen met eetstoornis. Je hebt wel eens iemand op tv gezien die heel erg dun was of heel veel eetbuien had. Die persoon moest in opname en was op sterven na dood. Zo erg is het toch niet bij jou? Jij kan nog gewoon naar je werk of studie. Je kan gewoon de hond nog uitlaten. Het kost dan wel alle energie die je nog hebt en zelfs meer dan dat. Het voelt misschien verschrikkelijk. Maar het gaat, toch? Dan zal het wel meevallen. Een eetstoornis? Dat is een veel te groot woord. Nee, joh. Het gaat wel. Maar gaat het echt?

Jezelf wegcijferen om niemand tot last te zijn, is juist heel eetstoornis-eigen. Je problemen kleiner maken dan ze zijn, om onbewust je copingmechanisme niet los te hoeven laten, kan juist een symptoom van een eetstoornis zijn. Jezelf vergelijken met anderen – die iets beter of juist erger hebben – is iets dat mensen met een eetstoornis veel doen. Misschien weet je ergens ook wel dat je een eetstoornis hebt. Of in ieder geval dat je problemen hebt met eten die je zelf maar niet opgelost krijgt. Toch kan je jezelf met dit soort gedachtes lang voor de gek houden, waardoor je hulp maar uit blijft stellen, terwijl je het echt nodig hebt. En onthoud dat hoe eerder je erbij bent, hoe eerder je er ook vanaf kan zijn. Als je het zo bekijkt, bestaat er geen ‘te vroeg aan de bel trekken’. En als een huisarts of psycholoog nog als een te grote stap voelt, deel het dan eens met iemand in je omgeving die je vertrouwt. Of kijk en vraag eens rond op ons forum, waar je in contact kunt komen met lotgenoten en ervaringsdeskundigen.

Denk jij dat je een eetstoornis hebt? Of merk je dat je lichaamsbeeld verslechtert en dat de focus op eten steeds groter wordt? Twijfel je of het een eetprobleem is, maar zit je niet lekker in je vel? Maak het kenbaar. Blijf er niet alleen mee rondlopen.

Je verdient hulp.

Deze blog kwam oorspronkelijk online in 2021

Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en diëtisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar.