Wat is een paniekaanval?

Plotseling draait mijn maag zich om en begin ik hevig te zweten. Ik probeer mijn klamme handen af te vegen aan mijn broek, maar het lijken niet mijn handen. Wanneer ik om me heen kijk lijk ik de wereld letterlijk vanuit een ander perspectief te zien. Vreemd, maar bovenal beangstigend. Mijn hart bonst in mijn keel en ademhalen gaat plots lastig. Ik weet niet goed waar ik bang voor ben, maar ik wil weg uit deze situatie. Ik heb een paniekaanval, dat is duidelijk, maar hoe komt het? Hoe gebeurt het? Wat is een paniekaanval nu eigenlijk?

Ik denk dat we ons allemaal wel een beeld kunnen scheppen van hoe een paniekaanval voelt. Aan de andere kant gaat het ook allemaal zo snel en chaotisch, dat je totaal geen grip lijkt te hebben op de situatie. Het is alsof het uit het niets gebeurt, maar dat is natuurlijk niet zo. In deze blog wil ik wat meer aandacht besteden aan wat een paniekaanval eigenlijk is, want door jezelf en je gevoelens beter te leren begrijpen, leer je er automatisch beter mee om gaan. Meer grip op je paniekaanvallen, dat kan echt.

Hoe krijg je een paniekaanval?

Paniek is iets dat we ervaren in gevaarlijke situaties. Je adrenalinegehalte schiet omhoog en je staat in de startblokken om te vechten of vluchten. Hartstikke handig dus. Je redt er je eigen leven mee. Waarom is een paniekaanval dan zo vervelend? Een paniekaanval is eigenlijk ook vecht- of vlucht reactie, maar dan keer tien. Het vervelende is alleen dat er vaak niet écht een dreigende situatie is, maar dat je eigen gedachten een loopje met je nemen. Deze gedachten komen voort uit angst.

Of je gevoelig bent voor paniekaanvallen hangt van van alles af. Karakter, genen, levenservaringen… Het hebben van een angststoornis kan ook een oorzaak zijn van paniekaanvallen, evenals het meegemaakt hebben van een traumatische ervaring. Wat een traumatische ervaring is, is voor iedereen anders. De één is beter bestand tegen sommige gebeurtenissen dan de ander en sommige hebben gewoon heel veel pech. Dat maakt je niet een sterk, zwak, goed of slecht persoon, dat is gewoon wie we zijn.

Ik weet nog goed dat ik eens tegen mijn psycholoog zei dat het allemaal wel mee viel. Anderen maakten echt erge dingen mee en ik voelde me over het algemeen best prima. Ik worstelde met stomme onzekerheden, nam vaak te veel hooi op m’n vork, maar ik heb het toch altijd goed gehad? Ze vertelde mij dat sommige mensen heel erge dingen mee maken en toch overeind blijven staan, terwijl anderen minder goed tegen bepaalde gebeurtenissen kunnen. Ik voelde me zo zwak toen ze dat zei.

Ben ik dus zo iemand die niet overeind blijft staan bij het minste of geringste? Een aansteller? Nee, ik ben gewoon zoals ik ben en het getuigt juist van kracht dat ik hierin voor mezelf opkom. Ik ervaar last van mijn onzekerheden, gevormd door wat ik heb meegemaakt en daar mag ik hulp voor zoeken. Dat is juist heel gezond. “Je bent goed bezig.” Verzekerde mijn psycholoog me. “Stug doorgaan met je leven en lastige gevoelens wegstoppen is ook niet de beste optie.” Krachtig zijn kan op veel verschillende manieren en voor jezelf opkomen op jouw manier is daar zeker eentje van.

Wat merk je bij een paniekaanval?

Een paniekaanval is een heel onprettig gevoel. Het voelde voor mij vaak alsof ik gek aan het worden was. Die gedachte alleen al vond ik heel beangstigend. Vaak had ik ook last van derealisatie en depersonalisatie, wat dat gevoel versterkte. Bij die symptomen lijkt je lichaam niet meer van jou te zijn en/of is de werkelijkheid ineens in een heel ander perspectief. Herkenbaar? Misschien vind je het dan prettig om deze blog te lezen. Die heb ik geschreven om de boel een beetje te helpen relativeren, mocht je er midden in zitten. Je wordt niet gek, echt niet.

Andere symptomen van een paniekaanval zijn hartkloppingen of een versnelde hartslag. Ook dat is een heel eng gevoel. Je zweet, trilt, komt adem tekort en hebt misschien pijn op de borst. Heb je vaker pijn op de borst? Lees dan deze blog eens. Het is belangrijk om zo’n klacht serieus te nemen.

Daarnaast kon ik ook heel misselijk worden. Ik was dan bang om over te geven. Ook dit versterkte weer de angst. Het is heel ingewikkeld als de symptomen van de paniekaanval je nog meer in paniek brengen, maar het is ook goed om te weten dat dat aan de hand is. Op die manier is het makkelijker om het te relativeren.

Ik ben wel eens midden in de nacht wakker geworden met een paniekaanval. Ik had al de hele nacht nachtmerries en werd wakker met het gevoel dat ik dood ging. Ik dacht dat ik een hartaanval zou krijgen of zou stikken. In de spiegel zag ik er naar mijn idee heel raar uit. Ik was doodsbang, had mijn ademhaling niet onder controle, mijn hart bonsde uit mijn keel en kon niet meer helder nadenken. Toen heb ik de ambulance gebeld. Ik vind dat nog altijd best wel heftig, maar ik woonde op mezelf, het was midden in de nacht en ik wist me echt even geen raad. Ik ben achteraf blij dat ik dat gedaan heb, want ze konden me goed gerust stellen en ik mocht een nachtje in het ziekenhuis blijven. De rekening van de ambulance daarentegen vond ik wat minder fijn.

In het vervolg heb ik mijn ouders gebeld als ik ‘s nachts een paniekaanval kreeg. Dan belde ik ze maar wakker. M’n ouders kwamen me dan ophalen en dan mocht ik bij hun op de bank verder slapen. Dit is een aantal keer voorgevallen in een periode dat de paniekaanvallen even hevig waren. Daarna lukte het me steeds beter om mezelf te helpen. Het is echt oké om je omgeving om hulp te vragen als je je zo voelt. Het is misschien geen leuke situatie, maar mijn omgeving was al lang blij dat ze me konden helpen en dat ik hier niet alleen mee bleef zitten.

Ook als je geen paniekaanval hebt, maar je angstig en onrustig voelt, kan het fijn zijn om deze gevoelens met je omgeving te delen.

Wat doe je bij een paniekaanval?

Zoals ik al omschreef in het kopje hierboven is het fijn om die paniekaanval te kunnen uiten. Vaak word je vanzelf al rustiger als je erover probeert te praten. Je gedachten krijgen als het ware een plekje en zo lukt het beter om te stoppen met malen en piekeren. Je komt weer terug in het hier en nu. Door te praten wordt vaak ook je ademhaling wat rustiger. Lukt het niet om te praten? Probeer je ademhaling en hartslag dan rustig te krijgen door goed in te ademen door je neus en uit door je mond.

Mindfulness is iets dat veel ingezet wordt bij paniekklachten. De gedachte achter mindfulness niet dat je de angst weg probeert te duwen of dat je helemaal leeg en zen moet worden, maar dat je de dingen bekijkt precies zoals ze zijn. Er echt met je gedachten bij zijn dus. Als de angst alleen in je hoofd zit zal je merken dat je door mindfulness rustiger kan worden. Wat voel je? Wat gaat er in je om? Wees je bewust van waar je bent en wat er aan de hand is. Het stappenplan in deze blog zou je wellicht kunnen helpen. 

Als je last hebt van paniekaanvallen doe je er goed aan om op te passen met cafeïne houdende dranken. Ook is het belangrijk om goed te eten en voldoende te bewegen (niet obsessief). Hoezo? Het is zo dat mensen die veel last hebben van angstgevoelens relatief een laag serotonine niveau in hun lichaam hebben. Serotonine is juist een heel belangrijk stofje dat te maken heeft met ons geluksgevoel. Serotonine maak je aan door voldoende vitamines en mineralen binnen te krijgen en door lekker te sporten. Hiervoor hoef je geen marathon te rennen, gewoon lekker bewegen door aan yoga te doen of een wandeling te maken is al voldoende.

Als je veel last hebt van paniekaanvallen raad ik je aan om hulp te zoeken bij een psycholoog. Angstgevoelens en paniekklachten zijn namelijk goed te behandelen. Het kan in ieder geval geen kwaad om eens wat advies in te winnen bij je huisarts. Blijf niet onnodig rondlopen met deze klachten, hoe groot of klein ze ook zijn!

Hoe ga jij hier mee om?