Wat niet helpt tegen angst

Gelukkig heb ik al een hele tijd geen last meer van paniekaanvallen. Aan het begin van vorig jaar had ik even teveel hooi op mijn vork, wat de boel nogal triggerde. Op de momenten dat ik in paniek was, zocht ik dringend naar houvast. Een flesje water, m’n telefoon, ademhalingsoefeningen de dichtstbijzijnde uitgang of snelste vluchtroute. Dit kon me dan gerust stellen, maar aan de andere kant kunnen dit soort dingen de angst en paniek ook erger maken.

Misschien klinkt het op het eerste gezicht wat onlogisch. Hoe kan iets waar je rustiger van wordt het nou erger maken? Deze veiligheidsmaatregelen maken mijn leven juist leefbaar. Ik zou niet weten hoe ik anders de deur uit zou moeten. Ik denk niet dat ik het anders zou kunnen. Precies die gedachten maken het erger. Het voedt als het ware je probleem. In deze blog noem ik een aantal voorbeelden van dingen die kunnen helpen bij angst, maar die ook belangrijk zijn om los te kunnen laten. 

Ademhalingsoefeningen

Ademhalingsoefeningen kunnen voor mij echt goed werken. Dat hebben ze destijds zeker weten gedaan. Ook andere oefeningen om meer te aarden werkten voor mij goed, zoals het even stampen op de grond zodat je zeker weet dat je niet van de aarde af gevlogen bent. Vooral bij symptomen van derealisatie en depersonalisatie werkte dit heel goed. Iets dat bij mij hand in hand ging met paniek. Goed ademhalen, weer aarden en voelen: ik ben er nog. Ik ben hier. Er is niks aan de hand.

Echter kunnen ademhalingsoefeningen ook een heel ander effect hebben. Als je dit te geforceerd doet bijvoorbeeld. Ikzelf ben wel een beetje perfectionistisch aangelegd en als het niet ging zoals ik had verwacht, kon het voelen alsof het ademhalen ineens heel veel moeite kostte. Bovendien kunnen dit soort oefeningen ervoor zorgen dat je gevoelens wat meer kan toelaten. Hierdoor kan je gaan piekeren, wat juist heel beangstigend kan zijn.

In die gevallen is een andere, fijne afleiding wellicht gepaster. Denk bijvoorbeeld aan een telefoontje met iemand die je vertrouwt, om even van je af te praten. Ook kan het fijn zijn om gewoon iets heel anders gaan doen om je gedachten te verzetten. Uiteindelijk is het denk ik wel belangrijk om bepaalde gevoelens en gedachten onder ogen te komen en er te mogen laten zijn, maar je moet niet compleet over je eigen grenzen heen gaan. Zeker niet als je je niet veilig voelt.

Altijd een bepaald voorwerp bij je hebben

Een flesje water, je medicatie, een bepaald luchtje, een zonnebril of je telefoon… Is er een specifiek voorwerp dat je absoluut altijd bij je moet hebben, omdat je jezelf daar gerust mee kan stellen bij het hebben van een paniekaanval? Raak je eigenlijk al een beetje in paniek op het moment dat je merkt dat je vergeten bent om het mee te nemen of als je het niet kan vinden? Dan is het misschien goed om eens te kijken naar of het wel echt voor je werkt.

Sommige voorwerpen zijn fijn om bij je te hebben voor het geval dat, maar is het wel gezond om altijd voorbereid te zijn op het ergste? Op een bepaald moment is er denk ik wel een grens die je hierin voorbij kan gaan. Juist door altijd uit te gaan van het ergste, voed je de angst dat het ook echt gaat gebeuren. Eigenlijk is dat dus helemaal niet zo helpend!

Aan de andere kant is het ook logisch dat je dit niet zomaar los kan laten, maar het hoeft ook niet in één keer allemaal. Probeer dat ‘veilige object’ eens een keertje thuis te laten voor slechts een klein blokje om. Je kan dat blokje om steeds meer uitbreiden door of verder weg te gaan, of langer weg te blijven (maar dus nog steeds dicht bij huis). Daag jezelf stapje voor stapje uit. Je zal zien dat je sterker bent dan je denkt. Dat je het wel aankan. Daarmee groeit ook je zelfvertrouwen.

Nergens heen zonder iemand anders

Sommige mensen vinden het fijn om iemand bij wie ze zich veilig voelen mee te nemen naar gelegenheden of openbare plekken. Dit kan inderdaad heel erg schelen als je veel last hebt van angst of paniekaanvallen. Je hebt iemand waar je op terug kan vallen. Iemand met wie je even kan praten als het niet gaat. Iemand die er voor je is als het je zelf even niet lukt. Maar ook dit heeft zijn keerzijde…

Als je teveel rekent op iemand anders, kan dat flink tekort doen aan je zelfvertrouwen. Je hebt het gevoel niet meer zonder iemand anders te kunnen. Bovendien ben je misschien zó aan één persoon gekoppeld dat het lastig is om nog contact te maken met anderen. Dit kan behoorlijk eenzaam voelen en dat is allesbehalve fijn.

Ook dit kan je in kleine stapjes oefenen door elkaar soms een paar minuten alleen te laten op gelegenheden. Door simpele, kleine dingen alleen te doen. Of door eens iemand anders aan te spreken terwijl je ‘veilige persoon’ in de buurt is. Zo kan je het steeds een beetje uitbouwen.

Bepaalde plekken vermijden

Zelf had ik vaak last van paniekaanvallen in het openbaar vervoer. Dat is behoorlijk lastig als je met de trein naar je werk moet. Ik vond het dan ook geen optie om de trein niet meer te pakken. Gelukkig maar, want de trein gaan vermijden is eigenlijk een heel slecht plan.

Ik snap het heel goed waarom je dat wel zou doen. Zeker als je niet per se op die plek hoeft te zijn. Nou, dan doe ik sommige dingen toch gewoon niet, zou je kunnen denken. Maar eigenlijk is dat hartstikke zonde. Je gaat het alleen maar uit de weg zonder er echt iets mee op te lossen. Sterker nog; je maakt het erger, want je geeft toe aan de angst en daarmee voed je je angst. 

Bepaald voedsel vermijden

Meteen denk ik aan de tweede aflevering van ‘Eetstoornissen: Maskers af‘. De aflevering gaat over Manon. Haar angst voor bepaald voedsel is begonnen toen ze haar dieet ging aanpassen, omdat ze steeds blaasontstekingen had. Sommige producten zouden een blaasontsteking kunnen triggeren, dus die wilde ze niet meer eten. Wat begon als een voorzorgsmaatregel, eindigde in een heftige angst voor die producten. Dit, terwijl ze het daarvoor misschien al honderd keer had gegeten zonder een blaasontsteking te krijgen. Dus is die angst dan terecht? Het is oké om op je voeding te letten en normaal dat je geen dingen eet waar je ziek van wordt, maar het moet niet uitmonden in een eetprobleem of eetstoornis. Het is niet normaal/gezond/nodig om te huilen over een sneetje brood.

Het aangaan van je angsten is niet bepaald makkelijk, maar het is wel echt de moeite waard. Wil je je leven lang gebukt gaan onder angst, of leven vanuit je eigen vrije wil? Blijf oefenen, want het is echt mogelijk. Daarmee wil ik overigens niet zeggen dat deze maatregelen je niet kunnen helpen of dat je ze niet mag inzetten. Angst en paniek kunnen zo allesoverheersend zijn, maar het is zonde als het nog meer angst en slechte gewoontes veroorzaakt. Oordeel niet over je angst. Het is er, maar het is niet goed of slecht. Het maakt jou niet goed of slecht. Met het verdwijnen van dat oordeel gaan er weer een hoop wegen voor je open. Blijf oefenen, je bent goed bezig. 

Hoe ga jij om met angst en paniek?