Zelfbeschadiging komt steeds vaker voor. Gesuggereerd wordt dat zo’n 15 procent van de jongeren zichzelf beschadigt. Zelfbeschadiging komt het meest voor onder meisjes van 15 tot 25 jaar oud. Heb je een dochter (of zoon) die je verdenkt van het hebben van dit soort problemen, dan heb je waarschijnlijk wel iets aan dit blog. Ik zal hierin vertellen waar je zelfbeschadiging aan kunt herkennen en wat je dan het beste kunt doen.
Wat is zelfbeschadiging eigenlijk?
Zelfbeschadiging is het opzettelijk pijn doen van jezelf om innerlijke spanning te ontladen. Zelfbeschadiging is een destructieve manier van omgaan met moeilijke gevoelens, zoals angst, spanning, woede of paniek. Vaak raakt iemand die aan zelfbeschadiging lijdt verwikkeld in een negatieve spiraal. We denken vaak dat iemand die zichzelf beschadigt dit doet door te snijden of te krassen met een scherp voorwerp in de armen, maar zelfbeschadiging is er in verschillende vormen, mate en soms niet zichtbaar door wonden of littekens.
Mensen kunnen zich bijvoorbeeld ook pijn doen door te branden, te bijten, haar (uit) te trekken, wondjes steeds opnieuw op en te krabbelen, zichzelf te branden, te krabben, te knijpen of te slaan. De wonden van deze zelfbeschadiging zijn niet altijd zichtbaar of bevinden zich op plekken die niet zichtbaar zijn in kleding, zoals op de bovenbenen, enkels, onderbuik, bovenarmen of borst.
Waar komt het door dat je kind zichzelf beschadigt?
Jongeren die lijden aan zelfbeschadiging hebben vaak grote problemen rondom zelfbeeld, ervaren een identiteitscrisis, voelen zich somber of kunnen moeilijk met hun gevoelens omgaan. Andere opvallende kenmerken zijn; weinig energie, negatief over zichzelf, weinig zelfvertrouwen, angstig, depressief en ook komen gedachtes over suïcide vaker voor bij mensen die zichzelf beschadigen. Soms heeft het probleem een oorzaak of bijkomend probleem dat te maken heeft met heftige gebeurtenissen in het leven van de persoon, zoals een scheiding van ouders, eetstoornissen, seksuele identiteitscrisis, teveel verantwoordelijkheid (voor broertjes en zusjes) moeten dragen als kind, pre-menstruaal syndroom of seksueel misbruik. Dit is bij iedereen die lijdt aan zelfbeschadiging weer anders.
Hoe signaleer je zelfbeschadiging bij je kind?
Zelfbeschadiging kan moeilijk zijn om te signaleren, omdat een kind of jonge vrouw (of man) het vaak probeert te verbergen voor de omgeving. Het is een groot geheim dat hij of zij met zich meedraagt. Toch zijn er signalen die kunnen voorspellen dat je kind hieraan lijdt. Hieronder vind je een aantal van deze signalen.
- Niet willen sporten of zwemmen
- Verandering in persoonlijkheid
- Negatief over zichzelf praten
- Onverwachte wondjes of blauwe plekken
- Zich niet omkleden waar anderen bij zijn
- Lange mouwen en broekspijpen dragen, ook al is het warmer weer
- Veel armbandjes, polsbandjes of horloges dragen
- Veel alleen zijn en zich erg veel terugtrekken op de slaapkamer
- Veel tijd in de badkamer spenderen
- Veel scherpe voorwerpen op de slaapkamer
- Allerlei verband, watten, pleisters en ontsmettingsmiddelen op de slaapkamer
- Pleisters en wonderverzorging stiekem uit de gezamenlijke EHBO-trommel ‘pikken’
- Niet mee willen gaan winkelen
- Bloedvlekken in bed, op handdoeken of kleding
- Laxeermiddelen of afslankpillen op de slaapkamer
- Zich na moeilijke momenten lange tijd op de slaapkamer verstoppen
- Mogelijkheden zoeken om onder sociale situaties uit te komen en alleen thuis te zijn
Wat kun je als ouder doen wanneer jouw kind zichzelf pijn doet?
Nu je weet wat de signalen zijn en mogelijk een aantal of erg veel signalen herkent, is het belangrijk om te weten wat je nu het beste kunt doen als ouders. Misschien schrik je erg van het vermoeden dat je hebt of bevestigd dit wat je al dacht. Dit kan de neiging om boos te worden of het te controleren veroorzaken. Maar wat kun je nu precies doen? Hieronder heb ik een aantal tips voor je op een rij gezet die jou als ouder mogelijk kunnen helpen.
- Ga nu niet meteen het gesprek aan met je kind. Het kan zijn dat je nu nog teveel onder invloed bent van je emoties en zorgen. Het gesprek kan daardoor misschien niet lopen zoals je eigenlijk zou willen en je kunt het kind vaak door de emoties niet op de juiste manier steunen in het gesprek.
- Wacht met het gesprek over het onderwerp totdat je alleen bent met je kind en je zeker weet dat jullie niet gestoord zullen worden.
- Praat over het onderwerp met begrip en compassie.
- Probeer het gesprek open te houden en je zorgen uit te spreken in plaats van je vermoedens/beschuldigingen op tafel te leggen. Zeg bijvoorbeeld: ”Ik wil graag even met je praten omdat ik bezorgd om je ben. Ik heb gemerkt dat je niet zo lekker in je vel zitten en wil er graag voor je zijn.”
- Spreek pas daarna je vermoeden uit en doe dit op een rustige toon. Zeg bijvoorbeeld: ”Ik heb gezien dat je wondjes hebt op je arm en ik vroeg me af of je jezelf pijn doet.” Hierdoor stel je een vraag en beschuldig je niet.
- Ga niet in discussie over het onderwerp of probeer je gelijk te halen. Reageer niet boos wanneer hij/zij toegeeft zichzelf te beschadigen maar blijf rustig, open en reageer met empathie.
- Onthoud tijdens de gesprekken over dit onderwerp dat ze moeite heeft met het uiten van gevoelens of het delen van gedachtes. Iets delen van wat er in haar omgaat is een hele opvage.
- Laat weten dat je er bent voor hem/haar en dat je begrijpt hoe moeilijk dit is. Houd het gesprek ook gaande en kom er af en toe op terug. Het is fijn om regelmatig te laten weten dat je er voor hem/haar bent en je bereid bent te helpen in plaats van de veroordelen.
- Laat weten dat je er samen hulp bij wilt zoeken en ze dat niet alleen hoeft te doen. Stel voor om een afspraak te maken bij de huisarts of een therapeut op te zoeken die haar kan helpen om weer gelukkig te leren zijn.
- Het is niet gek dat je als ouders verdriet hebt om de problemen van je zoon of dochter. Zoek daar ook steun bij in je omgeving, relaties of vriendschappen. Voel je ook niet bezwaard om zelf een therapeut op te zoeken om er over te praten.
- Luister. Dit is misschien wel het aller belangrijkste. Soms is jouw luisterende oor nog veel belangrijker dan jouw advies of helpende tip. Wees een luisterend oor voor je kind en geef hem of haar daarin ruimte om te vertellen wat hij/zij kwijt wil, zonder direct met advies of een mening te komen.
- Verbied zelfbeschadiging niet. Dit lijkt misschien een goede manier om grenzen aan te geven, maar heeft geen zin. Zelfbeschadiging is een coping-machanisme dat pas kan veranderen wanneer hij/zij zelf begrijpt waarom ze het doet en andere manieren leert om met die gevoelens om te gaan.
- Zoek professionele hulp. Zelfbeschadiging is niet enkel gedrag, maar gaat veel dieper dan dat. Een kind heeft een gezonde mate van zelfvertrouwen, goed omgaan met gevoelens en een positief zelfbeeld nodig om zich goed te kunnen ontwikkelen en gelukkig te kunnen zijn. Gesprekken bij een psycholoog, gespecialiseerde therapeut of groepstherapie kan jouw kind weer helpend lekker in haar vel te zitten en op een gezonde manier om te gaan met gevoelens.
- Hou van hem/haar. Het aller belangrijkste is en blijft liefde. Laat weten dat je van je kind houd en bedenk zelf eens wat je graag voor haar zou willen doen, omdat je van haar houdt.
- Ga naast haar staan, niet tegenover haar (of hem). Ga de strijd samen aan en laat weten dat ze het niet alleen hoeft te doen. Vraag haar ook wat je voor haar wel of juist niet kunt doen.
Geef een reactie